Global Wealth Report 2020 van Allianz: Welvaartsimmuniteit

Nooit in de laatste tien jaar konden we zo’n grote welvaartsstijging melden: wereldwijd groeide het bruto financieel vermogen¹ in 2019 met 9,7%. Daarmee liet het de sterkste groei sinds 2005 optekenen. Deze prestatie is ronduit verbijsterend gezien het feit dat 2019 werd ontsierd door sociale onrust, escalerende handelsconflicten en een industriële recessie. Maar toen de centrale banken het roer omgooiden en resoluut opteerden voor een brede monetaire versoepeling, ontkoppelden de aandelenmarkten zich van de fundamentals en stegen ze met 25%, waardoor ook het financieel vermogen in een stroomversnelling kwam: waardepapier veerde in 2019 met maar liefst 13,7% op; nooit verliep de groei sneller in de 21ste eeuw. De groeicijfers van de andere twee belangrijke activaklassen waren lager, maar nog steeds indrukwekkend: verzekeringen en pensioenen namen 8,1% in waarde toe, hoofdzakelijk als gevolg van de stijging van de onderliggende activa, en bankdeposito’s stegen met 6,4%. In feite realiseerden alle activaklassen een groei aanzienlijk boven hun langetermijngemiddelden sinds de bankencrisis van 2008. Nog een opvallende verschuiving in 2019: door de jaren heen werd de regionale groeiranglijst gedomineerd door Emerging Markets. In 2019 niet. De regio’s die de snelste groei kenden, waren veruit de rijkste: Noord-Amerika en Oceanië, waar het bruto financieel vermogen van de huishoudens een recordgroei van 11,9 % liet optekenen. Daardoor moesten de opkomende markten voor het derde jaar op rij hun veel rijkere tegenhangers laten voorgaan. De inhaalbeweging is vastgelopen.

Hetzelfde verhaal gaat zich in 2020 herhalen – maar alleen in extremis. Terwijl COVID-19 de wereldeconomie onderdompelde in zijn diepste recessie in 100 jaar, haalden centrale banken en belastingautoriteiten over de hele wereld ongeziene monetaire en fiscale bazooka’s boven, die huishoudens en hun financiële bezittingen moesten behoeden voor de gevolgen van een wereldwijde ontreddering. We schatten dat particuliere huishoudens hun verliezen van het eerste kwartaal hebben kunnen terugverdienen en tegen het einde van het tweede kwartaal van 2020 een lichte stijging van 1,5% van het wereldwijde financiële vermogen hebben geboekt, doordat de bankdeposito’s, gevoed door royale overheidssteunregelingen en spaarinspanningen uit voorzorg, met maar liefst 7,0% zijn gestegen. Verwacht wordt dat het financiële vermogen van particuliere huishoudens eind 2020, het jaar van de pandemie, in het groen zal eindigen.

“Op dit moment heeft het monetaire beleid het financiële vermogen immuun gemaakt tegen COVID-19”, aldus Ludovic Subran, hoofdeconoom van Allianz. “Maar we moeten onszelf niet voor de gek houden. Nulrente of zelfs negatieve rente is een zoet gif. Ze ondermijnt de vermogensopbouw en werkt sociale ongelijkheid in de hand, omdat vermogensbezitters mooie meevallers in hun zak kunnen steken. Duurzaam is dat echter niet. Vandaag sparen is niet hetzelfde als in de toekomst winnen. Daarvoor hebben we na COVID-19 meer dan ooit structurele hervormingen nodig om de basis te leggen voor inclusievere groei.”

De welvaartskloof tussen rijke en arme landen is weer groter geworden. In 2000 was het netto financiële vermogen per hoofd van de bevolking in de geavanceerde economieën gemiddeld 87 keer hoger dan in de opkomende markten; in 2016 was deze verhouding gedaald tot 19. Sindsdien is ze weer gestegen naar 22 (2019). De inhaalbeweging komt over de hele lijn tot stilstand: voor het eerst is de wereldwijde vermogensmiddenklasse aanzienlijk gekrompen: van iets meer dan 1 miljard mensen in 2018 naar iets minder dan 800 miljoen mensen in 2019. Afgaand op de ontwikkeling sinds de eeuwwisseling blijft de opkomst van de Emerging Markets echter indrukwekkend. Gecorrigeerd voor bevolkingsgroei groeide de wereldwijde middenklasse met bijna 50% en de hoge vermogensklasse met 30% – terwijl de lagere vermogensklasse met bijna 10% afnam. Ondanks deze vooruitgang blijft de ongelijkheid in de wereld groot. De rijkste 10 procent wereldwijd – 52 miljoen mensen in de bestudeerde landen met een gemiddeld netto financieel vermogen van 240.000 euro – bezitten in 2019 samen ruwweg 84% van het totale netto financieel vermogen; de rijkste 1 procent onder hen – met een gemiddeld netto financieel vermogen van boven de 1,2 miljoen euro – bezit bijna 44%. Opvallend is de ontwikkeling sinds de eeuwwisseling: terwijl het aandeel van het rijkste deciel met zeven procentpunten is gedaald, is dat van het rijkste percentiel met drie procentpunten gestegen. De superrijken lijken dus inderdaad steeds meer afstand te nemen van de rest van de samenleving.

“Het is vrij zorgwekkend dat de kloof tussen rijke en arme landen weer groter begon te worden, nog voordat COVID-19 de wereld trof”, reageert Patricia Pelayo Romero, mede-auteur van het rapport. “Want de pandemie zal de ongelijkheid zeer waarschijnlijk verder vergroten, omdat ze niet alleen een tegenslag is voor de globalisering maar ook onderwijs en gezondheidsdiensten ontwricht, vooral in lage-inkomenslanden. Als steeds meer economieën terugplooien op zichzelf, zal de wereld als geheel een armere plek worden.”

Het bruto financieel vermogen van de Nederlandse huishoudens steeg in 2019 met 12,7%, waarmee een nieuw record voor de 21e eeuw werd gevestigd. Niet verrassend werd de ontwikkeling gedreven door de effectenklasse, die er dankzij de bloeiende beurzen met 12,4% op vooruitging, na de terugval van 4,5% het jaar voordien. Die gunstige ontwikkeling zien we ook voor verzekeringen en pensioenen, goed voor twee derde van de portefeuilles van huishoudens, die met 15,3% in waarde stegen, de snelste groei in vijf jaar tijd. Bankdeposito’s kenden een meer bescheiden stijging van 4,7%, maar lieten daarmee niettemin de sterkste groei sinds de dagen van de bankencrisis optekenen.

De schuldaangroei daarentegen viel terug tot 1,4%. Bijgevolg daalde de schuldgraad (schulden in % van het bbp) tot 107%, 13 procentpunten onder de piek in 2010. De verhouding is echter nog steeds een van de hoogste wereldwijd en ver boven het regionale gemiddelde van 75%.

Het netto financieel vermogen tot slot steeg met maar liefst 18,5%. Met een netto financieel vermogen per hoofd van de bevolking van 114.287 euro klom Nederland twee plaatsen naar de 4e plaats in de ranglijst van de 20 rijkste landen (financieel vermogen per hoofd van de bevolking, zie tabel), wat zijn positie als rijkste land in de eurozone consolideerde.

In 2020 zal de groei lager zijn, maar zeer waarschijnlijk nog steeds positief: Zelfs tijdens de vreselijke eerste zes maanden van het jaar groeide het financieel vermogen relatief sterk met ongeveer 5 tot 6%, dankzij overvloedige bankdeposito’s, aangewakkerd door royale steunregelingen en spaarinspanningen uit voorzorg, en door de snelle opleving van de markten. Zonder dramatische verslechtering van de economische en sanitaire situatie blijven Nederlandse huishoudens dus een zeer goede kans hebben om het jaar in het groen te eindigen, althans financieel.

Dr. Lorenz Weimann, tel. +49.89.3800-16891, e-mail: [email protected]